Οι περισσότεροι από εμάς δεν ευθύνομαστε για την κατάσταση της χώρας, αλλά και δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα για να τη διορθώσουμε. Όλοι, άλλοι λίγοτερο και άλλοι περισσότερο, βιώνουμε τις συνέπειες της κρίσης: συρρίκνωση των εισοδημάτων, αύξηση των υποχρεώσεων, ανημπόρια να αλλάξουμε κάτι από αυτά που συμβαίνουν, και, τελικά, θλίψη και απογοήτευση. Κάποιοι από εμάς δεν έχουν το απόθεμα ψυχης που χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν ψύχραιμα την κατάσταση είτε γιατί τα πλήγματα ήταν πιο βαρειά για αυτούς, είτε γιατί – για λόγους κληρονομικούς μεταξύ άλλων – είναι πιο επιρρεπείς στο να αναπτύξουν κατάθλιψη.
Εδώ ξεκινάει μία περιδύνηση ανάμεσα στην κατάθλιψη και την οικονομική δυσπραγία που προοδευτικά βαθαίνει και καταλήγει στην εξουθένωση των συνανθρώπων μας. Κάποιοι, ανήμποροι να αντιδράσουν, οδηγούνται σε πράξεις αυτοκαταστροφής. Οι άλλοτε αισιόδοξοι Έλληνες συναγωνίζονται πλέον τους καταθλιπτικούς Σκανδιναυούς σε ποσοστό αυτοκτονιών. Κακή διάθεση, έλλειψη ενδιαφέροντος για πράγματα που παλαιότερα μας προσέφεραν ευχαρίστηση, αδυναμία να απολαύσουμε αγαπημένες μας δραστηριότητες, απουσία κινήτρων, αδυναμία συγκέντρωσης κάνουν δύσκολη την ενασχόληση με απλές, καθημερινές συνήθειες όπως το διάβασμα ενός βιβλίου. Αυτά είναι μερικά από τα αρχικά συμπτώματα της κατάθλιψης, ενώ σε πιο προχωρημένα στάδια εμφανίζονται οργανικές διαταραχές, όπως είναι η αϋπνία και η μείωση της όρεξης για φαγητό. Όταν η κατάθλιψη σκιάζει τον νου μας, όλα φαίνονται αδύνατα και έτσι χάνουμε κάθε ελπίδα και διάθεση να προσπαθήσουμε. Εδώ, ο ψυχίατρος μπορεί να βοηθήσει.
Η κατάθλιψη στις μέρες μας αντιμετωπίζεται με επιτυχία. Τα θεραπευτικά όπλα που διαθέτουμε είναι τόσο τα σύγχρονα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όσο και η ψυχοθεραπεία, η συζήτηση, δηλαδή, με τον ειδικό. Όταν το μυαλό μας είναι θολωμένο από τις έγνοιες, είναι δύσκολο να σκεφτούμε ψύχραιμα και να βρούμε μία παραγωγική λύση στα προβλήματά μας. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, επαναφέρουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο – των ουσιών, δηλαδή, που ρυθμίζουν τη συναισθηματική μας κατάσταση. Έτσι μειώνουν το άγχος, διορθώνουν τα προβλήματα στον ύπνο και την όρεξη για φαγητό, και μας δίνουν την ευκαιρία να σκεφτούμε με νηφαλιότητα πως θα βγούμε από τη δύσκολη θέση. Αντι τα προβλήματα στη διάθεση να δυσκολεύουν την καθημερινότητά μας στη δουλειά και στο σπίτι, να μειώνεται η παραγωγικότητά μας και επιδεινώνεται η οικονομική μας κατάσταση, η σωστή θεραπεία μπορεί να μας βάλει σε νέα πορεία× τα προβλήματα φαίνονται πιο μικρά – όπως είναι πραγματικά, βρίσκουμε μικρές λύσεις που μας πηγαίνουν κάθε μέρα ένα βήμα πιο μπροστά, και τελικά λύνουμε τον γόρδιο δεσμό.
Όταν οι δύσκολες μέρες περάσουν μπορούμε πλέον, πάντα με την καθοδήγηση του ψυχιάτρου, να σταματήσουμε την αγωγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σύγχρονα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν έχουν τις παρενέργειες των παλαιών. Δεν προκαλούν εθισμό, ανεπιθύμητη υπνηλία ή συναισθηματική κενότητα, όπως φοβούνται πολλοί. Είναι πολύ περισσότερο ασφαλή από τα υποτιθέμενα “αθώα” ηρεμιστικά που πάρα πολλοί συνάνθρωποί μας παίρνουν επί σειρά ετών για να κοιμηθούν ή για να ηρεμήσουν.
Από τη άλλη πλευρά, η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι πανάκεια κάποιοι από εμάς φθάνουν στην κατάθλιψη από διαφορετικούς δρόμους, που μπορεί να ξεκινούν από προβλήματα της παιδικής τους ηλικίας, καθώς και από δυσκολίες στη σχέση με τους γονείς, τα αδέρφια ή τους συζύγους τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η θεραπευτική αγωγή πρέπει να συμπληρώνεται από την ψυχοθεραπεία, τη συστηματική, δηλαδή, κουβέντα με τον ειδικό, η οποία θα μας επιτρέψει να αναγνωρίσουμε, να αποδεχθούμε και να διευθετήσουμε τα θεμελιώδη αυτά προβλήματα.
Η κατάθλιψη δεν είναι το τέλος του κόσμου. Στις μέρες μας, που τα πάντα γύρω μας είναι αβέβαια, η έγκαιρη επίσκεψη στον ψυχίατρο και η σωστή αντιμετώπιση της κατάθλιψης μπορεί να μας φέρει ξανά κοντά στους αγαπημένους μας ανθρώπους, να μας κάνει παραγωγικούς στην εργασίας μας και, τελικά, να μας επιτρέψει να βάλουμε τη ζωή μας στη σωστή της βάση: δίνοντας σημασία στα ουσιώδη και αντιμετωπίζοντάς τα στις πραγματικές τους διαστάσεις.
